ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ: Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΜΑΧΗΤΗΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΛΗΝΟΣ:

Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ  Μ ΑΧΗΤΗΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

•Στις 26/12 συμπληρώνονται  75 χρόνια από το θάνατο του Δημήτρη Γληνού. 

Ενός ανθρώπου που όλη του η ζωή  ήταν, μια άοκνη προσπάθεια για την 

εκπαιδευτική αναγέννηση  της παιδείας, για τη λευτεριά και τη δημοκρατία.

ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ

Γεννήθηκε στη Σμύρνη. Παρότι από μικρός χρειάστηκε να δουλέψει

κατόρθωσε να σπουδάσει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου

Αθηνών   απ' όπου πήρε το  δίπλωμα  στα 1905. Το 1908 πήγε για ειδικές

σπουδές στη Γερμανία. Σπούδασε κατά πρώτο λόγο παιδαγωγικά, αλλά και

φιλοσοφία, ψυχολογία και κοινωνιολογία

Από τη Γερμανία είχε ταχτική επαφή με τους Μ. Τριανταφυλλίδη, Α. Δελμούζο

και Ίωνα Δραγούμη, που ενεργούσαν για να ιδρυθεί ο Εκπαιδευτικός Όμιλος.

Παράλληλα στη Γερμανία γνωρίζεται και συνδέεται στενά με το γιατρό

Γ. Σκληρό, από τον οποίο δέχτηκε την πρώτη παρόρμηση να επιδοθεί  στη

μελέτη του επιστημονικού σοσιαλισμού.

Από το 1905 διδάσκει σε διάφορα σχολεία. Το 1911 διορίζεται δάσκαλος

στην Αθήνα.

Από τη χρονιά αυτή ως τα 1943 η δράση του Γληνού σκεπάζει με

κολοσσιαία σε όγκο και ποιότητα δουλειά ολόκληρα τριάντα δυο χρόνια.

Μέσα από τα δεκάξι χρόνια εκπαιδευτικής δουλειάς, με το όραμα της λαϊκής

παιδείας, ο Γληνός ερχόταν σε συνεχή δραματική σύγκρουση με την

πραγματικότητα που είχε διαμορφώσει η αστική μισοφεουδαρχική Ελλάδα.

"Κυλούσα την πέτρα του Σίσυφου", έλεγε αργότερα  ο ίδιος.

«Ή ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ»

Τέσσερα χρόνια δουλεύει διευθυντής διδασκα­λείου μέσης εκπαίδευσης,

πιστεύοντας ότι το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να διαμορφώσει

καινούργια εκπαιδευτικά στελέχη.

Στα 1912 εμπνέει στο κόμμα των Φιλελευθέ­ρων την εκπαιδευτική

μεταρρύθμιση.

Συντάσσει τα σχετικά νομοσχέδια που κατατέθηκαν στη βουλή.

Αλλά η αντίδραση, με πρώτο και καλύτερο το λαϊκό κόμμα,

σήκωσε συναγερμό εναντίον των καινών δαιμονίων και οι

φιλελεύθεροι εγκατέλει­ψαν τα νομοσχέδια Ήταν η πρώτημεγάλη

απογοήτευση που έδιναν στο φλογερό, επιστήμονα και αναγεννητή.

 Τα παλικαρίσια άρθρα που  δημοσίευσε τότε ο Γληνός υπερασπιζόμενος

τα άτυχα νομοσχέδια μαζί με την .εισηγητική έκθεση βγήκαν αργότερα

στο γνωστό τόμο "Ένας άταφος νεκρός".       

Η μαχητικότητα των άρθρων  του είναι χαρακτηριστική:

"...Ξεχνάμε  πως ο δημοτικισμός παρουσίασε ολόκληρο πρόγράμμα

εκπαιδευτικής αναδημιουργίας, μέσα στο πλαίσιο του αστικού

καθεστώτος στα 1913.

…Ξεχνάμε πως ο αμόρφωτος όχλος των επίσημων διανοούμε­νων

και των πολιτικών εκμεταλλεφτών  και των δημοσιογρά­φων

αντιστάθηκε λυσσαλέα στην προσπάθεια αυτή….

Και ενώ ό,τι ζούμε σήμερα από εκπαιδευτική και μορφωτι­κή άποψη,

το παραφούσκωμα της μέσης παιδείας, η δημιουργία 

προσοντούχων αγράμματων από τα γυμνάσια μας,

το πνευματικό προλεταριάτο, η αποτροπή από κάθε δημιουργικότητα,

ο φοβερός παρασιτισμός, η ανικανότητα για τη ζωή, η ηθική ρευστότητα,

ενώ όλα αυτά  είναι καρποί, αυτού­σιοι  καρποί  του εκατοντάχρονου,

απροσάρμο­στου, αερολόγου και ψυχοφθόρου εκπαιδευτικού

μας  συστήματος βγαίνουν τώρα οι νέοι δημαγω­γοί,

οι νέοι δηλητηριαστές του λαού, οι νέοι εχθροί του να του υψώσουν πάλι

 την αιώνια κεφαλή  της Μέδουσας, για να τον απολιθώσουν. Και τα  

νέα πλοκάμια, της μεδούσιας κεφαλής είναι σήμερα ο κομμουνισμός,

η ανατροπή του  κοινωνικού καθεστώτος, η πατρίδα που κινδυ­νεύει,

η οικογένεια που διαλύεται, η θρησκεία  που καταρρέει.

Οι αναίσχυντοι πουλημένοι

στις  ξένες  προπαγάνδες   εφημεριδογράφοι   βγήκανπροστάτες

της πατρίδας.   Οι μοχτηριστές της θρησκείας, που τη θεωρούν  καλή

μόνο για το  λαό, βγήκαν προστάτες του Θεού. Οι αντιπρόσωποι  της

κοινωνικής τάξης, όπου ανθίζουν τα οικογενειακό τρίγωνα,  βγήκαν

προστάτες της  οικογένειας.

‘Έτσι είναι .Γιατί, είχαν στήριγμα τους την αμορφωσιά του λαού. Και τον

θέλουν αμόρφωτο γιατί τρέμουν το ξύπνημα του, και τον  θέλουν

μορφινισμένο γιατί ο λαός θα αναγεννηθεί και  η  θρησκεία  θα

ξαναζωντανέψει  στις  θρήσκες ψυχές και η ηθική, η ανθρωπιστική  ηθική 

θα αναστηθεί, άμα λείψουν οι  τέτοιου είδους υποστηριχτές του.

Οι κάπηλοι, οι γαντοφορεμένοι με λευκά γάντια κάπηλοι κάθε ανθρωπισμού"

(Περ. "Αναγέννηση" 10/1927).

Ο Γληνός όμως συνεχίζει τη μάχη. Ιδρύει την Ένωση Λειτουργών

Μέσης Εκπαιδεύσεως"  και το περιοδικό της "Αγωγή". Γίνεται ένα από

τα σημαντικότερα μέλη του "Εκπαιδευτικού Ομίλου" και αρθρογραφεί

στο  "Δελτίο" του, όπως και σε πολλά άλλα  περιοδικά. 

Συνεργάζεται με την κυβέρνηση Βενιζέλου από διάφορες θέσεις και

συντάσσει το διάταγμα που έβαζε τη δημοτική γλώσσα στην παιδεία.   

Αγωνίζεται για τη μεταρρύθμιση με σημαντικότερη επιτυχία τη συγγραφή

αναγνωστικών στη γλώσ­σα του λαού 

(Το περίφημο "Αλφαβητάρι  με τον Ήλιο").

  

Το 1920 ιδρύει την "Ανώτερη Γυναικεία Σχολή" και συνεχίζει τη δράση

του στον  "Εκπαιδευτικό   Όμιλο".

 Στα 1924 φεύγει από την κρατική υπηρεσία και ιδρύει την "Παιδαγωγική

Ακαδημία".  Για πρώτη φορά στην Ελλάδα διδάχτηκε η Κοινωνιολογία

σα μάθημα στην Ακαδημία αυτή.

Η δικτατορία του Πάγκα­λου σταμάτησε και αυτή την προσπάθεια.

Η Ακαδημία διαλύθηκε.

Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ   ΟΜΙΛΟΣ

Ας δώσουμε το λόγο πάλι στο Δ. Γληνό: 

"Στα 1910 …. ιδρύεται ο "Εκπαιδευτικός Όμιλος" για να καταπολέμηση

και να κατανίκηση οριστικά τον πνευματικό μεσαίωνα, που  κυριάρχησε 

στην Ελλάδα όλο το 19ο αιώνα…

Κυριότερο σύμβολο και όπλο του αγώνα η γλώσσα.

Αντίπαλοι του δημοτικισμού και του Εκπαι­δευτικού Ομίλου υψώνονται

τότες η Εκκλησία, το Πανεπιστήμιο και ο παλιός πολιτικός κόσμος,

η τριαδική εκπροσώπηση της μεσαιωνικής παράδοσης, που κρατούσε

 ψυχικά απομονωμένο και σκλάβο τον Έλληνα μικροαστό και

μικροαγρότη, καθώς και το εργατικό και αγροτικό προλεταριά­το".

Περ. Αναγέννηση - 1927

(ΔΙΑΚΗΡΥ­ΞΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ).

ΠΡΟΣ ΤΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑ…

   

Ο   Γληνός   είχε   δει   πια   αρκετά.   Και   είχε κυλήσει με το παραπάνω την

πέτρα του Σίσυφου. Είχε πεισθεί ότι το πρόβλημα της λαϊκής παι­δείας είναι

πρόβλημα γενικότερο, είναι ένα κομμάτι του νεοελληνικού κοινωνικού και

πολιτικού προβλήματος. Ολοκλήρωσε τη στροφή    του προς την κοινωνική

δράση.

Στα 1928 εκδίδει το "Νέο Δρόμο", όπου μπαίνουν πολλές μελέτες του

κοινωνικές, φιλοσοφικές, πολιτικές και εκπαιδευτικές.

Από το 1931 συνεργάζεται με τους κομμουνιστικούς "Πρωτοπόρους",

όπου η συμβολή του είναι μοναδική (μελέτες για την πνευματική

αντίδραση, για την εκπολιτιστική επανάσταση, για τον ποιητή Βάρναλη,

για τη φιλοσοφία του Χέγκελ κ.ά.).

Στα 1934 πάει αντιπρόσωπος στο Συνέδριο των Σοβιετικών

διανοουμένων στη Μόσχα και γυρίζοντας δημοσιεύει μια

σειρά εκλαϊκευτικών άρθρων για τη Σοβιετική Ένωση στην Εφημερίδα

"Νέος Κόσμος". Σε όλα αυτά τα χρόνια δουλεύει βιοποριστικά στο

 "Λεξικό Ελευθερουδάκη" και σε άλλα λεξικά.

Στα 1935 βγαίνει βουλευτής με το Κ.Κ.Ε. στην Αθήνα στο συνδυασμό του

Παλλαϊκού Μετώπου.

Η 4η Αυγούστου βρίσκει το Γληνό στις επάλξεις του αγώνα. Παρά την

εξορία στην Ανάφη και αργότερα στην Ακροναυπλία και την κλονισμένη

πια υγεία του, το συγγραφικό του έργο δεν σταματά. Μεταφράζει το

 "Σοφιστή" του  Πλάτωνα και ακολουθούν και άλλες μεταφράσεις

με διαφωτιστικές εισαγωγές.

ΤΟ  ΦΛΟΓΕΡΟ ΣΑΛΠΙΣΜΑ

Με τον ερχομό των Γερμανών, η ελληνική Ασφάλεια παραδίνει το Γληνό

στους Ιταλούς, που ευτυχώς τον αποφυλάκισαν λόγω της κλονισμένης

υγείας του.

Παρ' όλα αυτά η ορμή του Γληνού δε σταματά Δουλεύει ακούραστα

για την οργάνωση του  αντιφασιστικού αγώνα. Με αποκο­ρύφωμα

το βιβλιαράκι που πρωτοκυκλοφόρησε στη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα,

το Σεπτέμβρη του 1942 με τίτλο:

"ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ ΜΕΤΩ­ΠΟ".  

Αξίζει να σταθούμε για λίγο:

‘...Αληθινά, ο φριχτότερος εχθρός μας τούτη  τη  στιγμή θα ήταν η παθητική

αποδοχή της  μοίρας  μας, θα ήταν η αποκαρδίωση, η απελπισία και

η  μοιρολατρεία… που λέει:

Ο,τι έγινε  έγινε. Είμαστε πολύ αδύνατοι ,δεν μπορούμε να αντισταθούμε στα 

θεριά που  μας  κατασπαράζουνε. Ας σκύψουμε το κεφάλι, ας 

συμβιβαστούμε με τη μοίρα μας κι έχει ο θεός.

Ας παραδοθούμε στη μεγαλοψυχία των τυράν­νων μας". Είναι η φωνή

της προδοσίας που τα λέει αυτά.  Η φωνή του Τσολάκογλου

και  των καθαρμάτων σαν κι αυτόν.

Κάθε συμβιβασμός, κάθε αποδοχή του μοιραίου είναι προδοσία.

0  λαός που τσακίζεται από την υπέρτατη βία για μια στιγμή, δεν είναι

ακόμα σκλάβος. Σκλάβος γίνεται από τη στιγμή που ψυχικά δέχεται τη 

σκλαβιά…". Και καταλήγει: "Θα νικήσουμε και  θα ανοίξουμε το δρόμο

για μια καινούρια Ελλάδα, λεύτερη, πολιτισμένη και ευτυχισμένη, που μαζί

με τους άλλους νικηφόρους ελεύτερους λαούς θα  δημιουργήσει  ένα

πλαίσιο πολιτισμένης ζωής  όπου η σκλαβιά, η δυστυχία,

η εκμετάλλεψη  ανθρώπου από άνθρωπο θα είναι άγνωστη και 

θλιβερή ανάμνηση ενός μαύρου παρελθόντος.»

   

Ο   Δ.   Γληνός   έσβησε   μια   νύχτα στις 26 Δεκέμβρη του '43, 

χωρίς να προλάβει τη χαρά της απελευθέρωσης.

Όμως το έργο του, αυτά που οραματίστηκε, συνεχίζουν να ζουν

και να οδηγούν. Συνεχίζουν να παραδειγματίζουν, αφού και

σήμερα οι προοδευτικοί εκπαιδευτικοί της χώρας μας είναι

ανάγκη να αποκτήσουν μια ενιαία φωνή για τα ζητήματα της παιδείας.

   

Συνεχίζουν να ζουν και να οδηγούν στον ανηφορικό δρόμο, εκεί όπου 

πράγματι η  πείνα, η ανεργία, ο πόλεμος, η εκμετάλλευση ανθρώπου

από άνθρωπο, "θα είναι μια άγνωστη και  θλιβερή ανάμνηση ενός

μαύρου παρελθόντος».


(Το κείμενο του συναδέλφου Χ.Κ. δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα των 

Παρεμβάσεων το  2008)

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΛΗΝΟ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕ 'ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ"

http://www.toperiodiko.gr/%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CF%8C%CF%82-%CE%BF-%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-%CE%B4%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CF%82-2/#.XDERVNSLSt8