του Αλέκου Αναγνωστάκη
Γεννήθηκε στην 300η επέτειο
του θανάτου του Γαλιλαίου, στις 8 Ιανουαρίου του 1942 και πέθανε πριν ένα χρόνο
την ίδια ημερομηνία με τον Μαρξ (14 Μαρτίου 1883) και την ημερομηνία
γέννησης του Αϊνστάιν (14 Μαρτίου 1879).
Ο σκοπός του Στίβεν
Χόκινγκ ήταν σαφής και απλός: η ερμηνεία του σύμπαντος. Πώς και γιατί αυτό
υπάρχει, όπως υπάρχει.
Τον γοήτευε αυτή η παράξενη
κβαντική πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα στην οποία τα ατομικά κβαντικά σωματίδια
μπορούν ταυτοχρόνως να βρίσκονται σε δύο ή και περισσότερα διαφορετικά σημεία ή
να απλώνονται σε μια ολόκληρη περιοχή ή να χορεύουν σαν ένα κύμα.
Αυτή η τόσο ιδιότυπη «πραγματικότητα του απειροστού», η
πραγματικότητα του κόσμου των μικροσωματιδίων την οποία η κβαντική θεωρία μας
ζητάει να πιστέψουμε, απέχει τόσο πολύ από αυτό στο οποίο είμαστε συνηθισμένοι,
από τον κόσμο που ζούμε και το μεγάκοσμο του σύμπαντος ώστε θα λέγαμε πως μας
οδηγεί στο να ξεχάσουμε την ίδια την έννοια της πραγματικότητας.
Αλλά ταυτόχρονα τον έθελγε η
γενική θεωρία της σχετικότητας, η θεωρία που σε αντίθεση με την κβαντομηχανική,
διεισδύει και μάλιστα με επιτυχία στο μεγάκοσμο, στον κόσμο που ζούμε και στο
σύμπαν.
Έτσι δεν είναι περίεργο που ο Χόκινγκ ήταν ο πρώτος που
εξέθεσε μια κοσμολογία που εξηγήθηκε από ένα συνδυασμό της γενικής θεωρίας της
σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής.
Τελικά βέβαια, ανάμεσα στη
σωματιδιακή φυσική, η οποία μελετά τη συμπεριφορά των απειροστών σωματιδίων του
ατόμου, και την κοσμολογία, η οποία μελετά το άπειρα μεγάλο σύμπαν στο σύνολό
του, επέλεξε οριστικά τη δεύτερη.
Ήταν τολμηρός, δεν …κώλωνε. Το 1981 σε μια διάσκεψη του
Βατικανού παρουσίασε μελέτες που πρότειναν ότι μπορεί να μην υπάρχει κανένα
όριο — αρχή ή τέλος — στο Σύμπαν.
Ήταν συλλογικός.
Μαζί με τον Τζιμ Χαρτλ (Jim Hartle) εμπνεύστηκαν τη συνολική θεωρία του απέραντου σύμπαντος το
1983.
Οι δύο ερευνητές συνέδεσαν
τις έννοιες της κβαντικής μηχανικής με τη γενική σχετικότητα του Αϊνστάιν για
τη βαρύτητα.
Μεταξύ των σημαντικών επιστημονικών εργασιών του ήταν μια
συνεργασία με τον Ρότζερ Πένροουζ (Roger Penrose) επάνω σε θεωρήματα βαρύτητας
ιδιομορφιών στα πλαίσια γενικής σχετικότητας.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις «μαύρες τρύπες», τα αστέρια
στα οποία ότι πέφτει σε αυτά αιχμαλωτίζεται αιώνια γιατί η ταχύτητα διαφυγής
από αυτά δεν μπορεί να υπάρξει αφού πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα
του φωτός, δηλαδή το άπειρο των ταχυτήτων.
Η συλλογική του
αντίληψη και η δουλειά του σε αυτόν τον τομέα τον οδήγησε σε μια επίσκεψη στη
Μόσχα και σε συζητήσεις με τους περίφημους φυσικούς – κοσμολόγους Γιάκοφ
Μπορίσοβιτς Ζέλντοβιτς και τον Αλεξάντερ Σταρομπίνσκι, του οποίου η εργασία
έδειξε ότι σύμφωνα με την αρχή της αβεβαιότητας οι περιστρεφόμενες μαύρες
τρύπες εκπέμπουν σωματίδια.
Η ακτινοβολία,
αποτέλεσμα της θεωρητικής του εμβάθυνσης ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν
ακτινοβολία, καλείται ακτινοβολία Χόκινγκ.
Με τον Τζέιμς Μπαρντίν (James M. Bardeen) και τον Μπράντον Κάρτερ (Brandon Carter), πρότεινε τους τέσσερις νόμους της μηχανικής των μαύρων
τρυπών, που αντλούσαν μια αναλογία με την θερμοδυναμική.
Παράλληλα με την επιστήμη παρενέβαινε στις κοινωνικές
εξελίξεις από τη σκοπιά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σύμφωνα με τις εκπληκτικές
δυνατότητες της σύγχρονης επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου.
Είναι συμβολικό πως
χρησιμοποίησε ένα ολόγραμμα για να απευθυνθεί, πριν ένα περίπου χρόνο, στο
κοινό που είχε συγκεντρωθεί σε αμφιθέατρο του Χονγκ Κονγκ και να υπογραμμίζει
την αξία της τεχνολογίας της οποίας η επιρροή στην οργάνωση της εργασίας και
στο περιεχόμενο της εργασίας, στους ρυθμούς και στον όγκο απόσπασης υπεραξίας
είναι καταλυτική.
«Εάν οι μηχανές παράγουν
ό, τι χρειαζόμαστε το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το πώς τα πράγματα είναι
κατανεμημένα . Ο καθένας θα μπορούσε να απολαύσει μια πολυτελή ζωή αν ο πλούτος
που θα παρήγαγαν οι μηχανές μοιραζόταν ή περισσότεροι άνθρωποι θα κατέληγαν σε
μια οικτρή φτώχεια αν οι ιδιοκτήτες των μηχανών συνασπιστούν επιτυχώς εναντίον
της αναδιανομής του πλούτου. Μέχρι στιγμής, η τάση φαίνεται να είναι προς τη
δεύτερη επιλογή, και η τεχνολογία να αυξάνει συνεχώς την ανισότητα»,
δήλωνε τον Οκτώβρη του 2015.
«Το ωραιότερο πράγμα που
μπορούμε να αισθανθούμε είναι το μυστήριο. Είναι το θεμελιώδες συναίσθημα που
κυριαρχεί στην αληθινή τέχνη και την αληθινή επιστήμη. Αυτός που δεν το
γνωρίζει και δεν μπορεί να το θαυμάσει ούτε να νιώσει δέος είναι σαν ένας
νεκρός, ένα σβησμένο κερί. Η εμπειρία του μυστηρίου - ακόμη και αναμεμειγμένη
με φόβο- ήταν αυτή που γέννησε τη θρησκεία. Για μένα είναι αρκετό το μυστήριο
της αιωνιότητας της ζωής και ο πόθος της θαυμάσιας δομής της πραγματικότητας,
μαζί με την προσπάθεια να καταλάβω ένα μέρος, όσο μικρό και αν είναι, της
λογικής που διέπει τη φύση» του (μας) έγραφε ο Αϊνστάιν.
Για την ερμηνεία του
σύμπαντος «δεν είχε ανάγκη κανενός Θεού» σημείωνε
ο Χόκινγκ δίχως να αρνείται με σαφήνεια την ύπαρξη αλλά και την ανυπαρξία του
Θεού.
Παντρεύτηκε, έκανε
παιδιά, χώρισε και ξανάσμιξε με την πρώτη του γυναίκα.
Επίτιμος Συνεργάτης της
Βασιλικής Κοινωνίας των Τεχνών, ισόβιο μέλος στην Επισκοπική Ακαδημία
Επιστημών, τιμήθηκε με το Προεδρικό μετάλλιο της Ελευθερίας, το υψηλότερο
πολιτικό βραβείο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθηγητής Μαθηματικών στο
πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ μεταξύ 1979 και 2009, λάτρης της άποψης πως το μέλλον
την ανθρώπινης φυλής είναι στο Διάστημα και της χρήσης των φυσικών του πόρων
για την επιβίωση, μας επισημαίνει έμπρακτα και διαρκώς – σε συνδυασμό με την
κατάσταση της υγείας του- πως δύναμη της ζωής είναι η ίδια η ζωή.
Προτεινόμενα έργα του:
Μαύρες τρύπες, σύμπαντα-βρέφη, και
άλλα δοκίμια,, εκδ. Κάτοπτρο, Αθήνα 1993
Η φύση του χώρου και του χρόνου , Εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα 1996,
Το μυστικό κλειδί του Τζορτζ για το
Σύμπαν, Λιβάνη, Αθήνα 2008, 343 σελ.
Το χρονικό της ζωής μου (My Brief History, αυτοβιογραφία), εκδ. Τραυλός,
Αθήνα 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου