Πόσο κοστίζουν τελικά τα 15άρια τμήματα;;;

(Spoiler: λιγότερο από όσο νομίζετε κι από όσο λέει η Υπουργός…)

ΠΑΝΟΣ ΝΤΟΥΛΑΣ

Γενικά

Το Υπουργείο Παιδείας πρόσφατα ισχυρίστηκε ότι το σωστό από υγειονομική και παιδαγωγική-μορφωτική άποψη αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος για μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τμήμα είναι «μη ρεαλιστικό», ότι μπορεί να κοστίζει μέχρι 10 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα (δηλ πάνω από 1,5 δις για φέτος) και πολλά άλλα (Υπουργείο Παιδείας, 2020).

Στο σύντομο αυτό άρθρο θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε αν αληθεύει αυτός ο ισχυρισμός του Υπουργείου. Το ερευνητικό ερώτημα δηλ είναι «Ποια η οικονομική επιβάρυνση στη δαπάνη διδακτικού προσωπικού του Υπουργείου Παιδείας από τη λειτουργία τμημάτων με μικρότερο αριθμό μαθητών;»

Προκειμένου να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να κάνουμε κάποιες παραδοχές που δεν ακυρώνουν τη μεγάλη εικόνα: πχ ότι τα περισσότερα ελληνικά σχολεία δευτεροβάθμιας έχουν μέχρι 450 μαθητές συνολικά (ΕΛΣΤΑΤ, 2019), ότι τα τμήματα έχουν τώρα μέχρι 27 μαθητές (δηλ να μη συνυπολογίσουμε άλλους λόγους σπασίματός τους) στη Δευτεροβάθμια και 25 στην Πρωτοβάθμια, ότι στη Δευτεροβάθμια τα σχολεία έχουν κατά μέσο όρο 3 τμήματα Γενικής Παιδείας ανά τάξη (δηλ συνολικά 3*3=9)¹, ότι κάθε επιπλέον τμήμα απαιτεί περίπου 1,5 εκπαιδευτικό συνολικά ως άθροισμα ωρών², ότι κάθε αναπληρωτής κοστίζει περίπου 1.400 ευρώ μικτά³, κ.ά.

Τα τμήματα

Πόσο αυξάνεται, όμως, ο αριθμός των τμημάτων; Αυτό θα απαιτούσε να εξετάσουμε αναλυτικά κάθε σχολείο χωριστά. Επειδή κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό στα πλαίσια αυτής της σύντομης μελέτης, θα παρουσιαστεί ένας πίνακας που δείχνει πόσα τμήματα Γενικής Παιδείας απαιτούνται επιπλέον ανά τάξη για οποιοδήποτε σχολείο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση με 1-150 μαθητές ανά τάξη⁴.

Ο παρακάτω Πίνακας έχει έξι στήλες:

Στην πρώτη στήλη («Αριθμός Μαθητών») φαίνεται ο αριθμός μαθητών ανά τάξη (εννοώντας όχι ανά τμήμα αλλά συνολικά πχ στην Α’ Γυμνασίου έχουμε 97 μαθητές και μαθήτριες).

Στη δεύτερη στήλη («Τμήματα με όριο 27») φαίνεται ο τωρινός αριθμός τμημάτων με βάση το όριο των 27 μαθητών που ισχύει τώρα.

Στην τρίτη στήλη («Τμήματα με όριο 20») φαίνεται ο αριθμός τμημάτων που θα δημιουργηθούν με βάση το πιθανό όριο των 20 μαθητών.

Στην τέταρτη στήλη («Τμήματα με όριο 15») φαίνεται ο αριθμός τμημάτων που θα δημιουργηθούν με βάση το πιθανό όριο των 15 μαθητών.

Στην πέμπτη στήλη («επιπλέον τμήματα με 20άρια») φαίνεται ο αριθμός των επιπλέον τμημάτων που απαιτούνται αν εφαρμοστεί το όριο των 20 μαθητών ανά τμήμα αντί για 27 που ισχύει σήμερα.

Στην έκτη στήλη («επιπλέον τμήματα με 15άρια») φαίνεται ο αριθμός των επιπλέον τμημάτων που απαιτούνται αν εφαρμοστεί το όριο των 15 μαθητών ανά τμήμα αντί για 27 που ισχύει σήμερα.

Κοκκινισμένα είναι τα κελιά όπου απαιτούνται επιπλέον τμήματα.

Τονίζεται πάλι ότι μιλάμε για τάξη και όχι συνολικά για σχολείο (πχ για την Α’ Γυμνασίου όχι για όλο το Γυμνάσιο).

Όπως παρατηρούμε, η αύξηση είναι από 0-2 τμήματα ανά τάξη με το όριο 20 και από 0-4 τμήματα ανά τάξη με το όριο 15. Ο μέσος όρος είναι κάτι λιγότερο από 1 επιπλέον τμήμα ανά τάξη στην πρώτη περίπτωση (με 20άρια) και κάτι λιγότερο από 2 επιπλέον τμήματα ανά τάξη στη δεύτερη περίπτωση (με 15άρια). Σπανίως, βεβαίως, βρίσκεις ελληνικά σχολεία με πάνω από 130 μαθητές ανά τάξη.

Με βάση τα προηγούμενα, νομίζω ότι είναι ασφαλές να ακολουθηθεί ο κανόνας 1 τμήμα επιπλέον ανά τάξη σε περίπτωση ορίου 20 μαθητών ανά τμήμα και 2 τμήματα επιπλέον ανά τάξη σε περίπτωση ορίου 15 μαθητών ανά τμήμα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν κάτι παραπάνω από 1.700 Γυμνάσια και περίπου 1.600 Λύκεια (Γενικά και ΕΠΑΛ). Κατά μέσο όρο, υπάρχουν 3 τμήματα ανά τάξη Γυμνασίου. Επομένως, υπάρχουν περίπου 5.000 τμήματα ανά τάξη Γυμνασίου πανελλαδικά και συνολικά περίπου 15.000 τμήματα σε όλα τα Γυμνάσια⁵.

Σε περίπτωση που εφαρμοζόταν το όριο 20, θα χρειαζόταν 1 τμήμα επιπλέον σε κάθε τάξη γυμνασίου κατά μέσο όρο. Επομένως, θα απαιτούνταν περίπου 1.700 γυμνάσια * 4 τμήματα ανά τάξη = 7.000 τμήματα περίπου ανά τάξη, δηλ 1.500-2.000 τμήματα παραπάνω ανά τάξη ή συνολικά για όλο το Γυμνάσιο 7.000 τμήματα ανά τάξη * 3 τάξεις = 21.000 τμήματα συνολικά ή περίπου 5.000-6.000 τμήματα παραπάνω από ότι τώρα.

Σε περίπτωση που εφαρμοζόταν το όριο 15, θα χρειαζόταν 2 τμήματα επιπλέον σε κάθε τάξη γυμνασίου κατά μέσο όρο. Επομένως, θα απαιτούνταν περίπου 1.700 γυμνάσια * 5 τμήματα ανά τάξη = 8.500 τμήματα ανά τάξη, δηλ 3.500 τμήματα παραπάνω ανά τάξη ή συνολικά για όλο το Γυμνάσιο 8.500 τμήματα ανά τάξη * τάξεις = 26.000 τμήματα συνολικά ή περίπου 10.000 τμήματα παραπάνω από ότι τώρα.

Οι καθηγητές

Κάθε τμήμα γυμνασίου έχει 32 ώρες μάθημα (περίπου 1,5 καθηγητής αθροιστικά), οπότε με έναν απλό υπολογισμό προκύπτουν περίπου 7-8 χιλιάδες καθηγητές επιπλέον για το Γυμνάσιο αν εφαρμοζόταν το όριο 20 και περίπου 15.000 καθηγητές επιπλέον αν εφαρμοζόταν το όριο 15.

Αντίστοιχα νούμερα ισχύουν και για το Λύκειο, αν και εδώ υπάρχουν 35 ώρες ανά τμήμα σε Α’ και Β’ Λυκείου και προκύπτουν και άλλες διαφορές με τις επιλογές (προφανώς και στο Γυμνάσιο το ίδιο, εκεί που σπάνε τμήματα).

Σε περίπτωση εφαρμογής ορίου 20, θα χρειαζόταν περίπου 8.000 καθηγητές Γυμνασίου επιπλέον και 8.000 καθηγητές Λυκείου, σύνολο περίπου 16.000 καθηγητές επιπλέον για όλη τη Δευτεροβάθμια.

Σε περίπτωση εφαρμογής ορίου 15, θα χρειαζόταν περίπου 15.000 καθηγητές Γυμνασίου επιπλέον και 15.000 καθηγητές Λυκείου, σύνολο περίπου 30.000 καθηγητές επιπλέον για όλη τη Δευτεροβάθμια.

Τα χρήματα

Ένας νέος καθηγητής αναπληρωτής κοστίζει κατά μέσο 1.400 ευρώ μικτά μαζί με εργοδοτικές εισφορές.

Σε περίπτωση εφαρμογής ορίου 20, θα χρειαζόταν λοιπόν 16.000 καθηγητές * 1.400 ευρώ μικτά = 22 εκατομμύρια περίπου τον μήνα για όλη τη Δευτεροβάθμια.

Σε περίπτωση εφαρμογής ορίου 15, θα χρειαζόταν 30.000 καθηγητές * 1.400 ευρώ μικτά = 42 εκατομμύρια περίπου τον μήνα για όλη τη Δευτεροβάθμια.

Ετησίως, η διαφορά θα ήταν για 10 μήνες⁶:

• Με όριο 20 μαθ/τμήμα: 22*10=220 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο επιπλέον.
• Με όριο 15 μαθ/τμήμα: 42*10=420 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο επιπλέον.

Συγκεντρωτικά Δευτεροβάθμιας

Συγκεντρωτικά, αυτή η εικόνα είναι κάπως έτσι:

Πρωτοβάθμια

Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (ΕΛΣΤΑΤ, 2019), πιθανώς οι αριθμοί είναι μικρότεροι καθώς ήδη το όριο είναι μικρότερο (25 αντί για 27) ενώ υπάρχουν και πιο πολλά επαρχιακά σχολεία με μικρό αριθμό μαθητών, οπότε πιθανώς να μην υπήρχε ουσιαστικά μεγάλη διαφορά εκεί. Με το όριο 20 δεν θα προέκυπταν πιθανώς πάνω από δύο τμήματα επιπλέον ανά δημοτικό κατά μέσο όρο ενώ με όριο 15 θα απαιτούνταν 4 τμήματα επιπλέον ανά σχολείο κατά μέσο όρο, ενώ στα νηπιαγωγεία θα προέκυπτε ένα τμήμα επιπλέον είτε με όριο 20 είτε με 15⁷, οπότε:

• Για όριο 20: 4.300 δημοτικά * δύο τμήματα επιπλέον (κατά μέσο όρο) = 9.000 τμήματα επιπλέον, δηλ 12.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον⁸. Στα νηπιαγωγεία, 5.000 νηπιαγωγεία * ένα τμήμα επιπλέον = 5.000 τμήματα επιπλέον, δηλ 5.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον. Συνολικά για Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, 17.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον, δηλ περίπου 24 εκατομμύρια επιπλέον τον μήνα ή 240 εκατομμύρια τον χρόνο.
• Για όριο 15: 4.300 δημοτικά * τέσσερα τμήματα επιπλέον (κατά μέσο όρο) = 18.000 τμήματα επιπλέον, δηλ 24.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον. Στα νηπιαγωγεία, 5.000 νηπιαγωγεία * ένα τμήμα επιπλέον = 5.000 τμήματα επιπλέον, δηλ 5.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον. Συνολικά για Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, 29.000 εκπαιδευτικοί επιπλέον, δηλ περίπου 40 εκατομμύρια επιπλέον τον μήνα ή 400 εκατομμύρια επιπλέον τον χρόνο.

 Συνολικά για Πρωτοβάθμια η εικόνα έχει ως εξής:

Συνολικά

Συνολικά, δηλαδή, για Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια, μιλάμε για ένα επιπλέον ποσό περίπου 460 εκατομμυρίων για όλη τη χρονιά (επιπλέον 33.000 αναπληρωτές) με όριο τους 20 μαθητές ανά τμήμα και 820 εκατομμυρίων με όριο τους 15 μαθητές ανά τμήμα (επιπλέον 59.000 αναπληρωτές).

Προφανώς, για τα τμήματα θα απαιτούνται κι άλλα λειτουργικά έξοδα (εξεύρεση αιθουσών, καθαρίστριες, ρεύμα, θέρμανση, κ.ά.) ωστόσο με τα νούμερα παρακάτω παίρνουμε μια εικόνα αυτού που απαιτείται.

Συμπέρασμα

Η σύντομη αυτή και κάπως πρόχειρη μελέτη επιχείρησε να απαντήσει στο ερώτημα πόσα επιπλέον χρήματα μισθοδοσίας εκπαιδευτικού προσωπικού θα απαιτούνταν για να σπάσουν τα τμήματα σε 20άρια και 15άρια. Περιορισμοί της τα ελλιπή στοιχεία. Η απάντηση ήταν ένα ποσό 220 εκατομμύριων ευρώ ετησίως (για όριο 20) και 420 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως (για όριο 15) για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κι ένα συνολικό ποσό 460 εκατομμυρίων (με όριο 20) και 820 εκατομμυρίων (με όριο 15 μαθητές ανά τμήμα) για όλη την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Και αυτό το ποσό είναι με πολύ γενναιόδωρους υπολογισμούς, δηλαδή θα μπορούσε να γίνει ακόμη μικρότερο με άλλες ρυθμίσεις.

Τα 400-800 εκατομμύρια ευρώ είναι πολύ λιγότερα από όσα δήλωσε το Υπουργείο ότι κοστίζει η δημιουργία ολιγάριθμων τμημάτων: στην ουσία το Υπουργείο μιλάει για 1,5-2 δις ευρώ ενώ το ποσό, ακόμη και με τους πιο γενναιόδωρους υπολογισμούς, κινείται πέριξ του μισού δις ευρώ για όλο τον χρόνο σε όλη την Ελλάδα.

Μισό δις δεν είναι μικρό ποσό, βεβαίως, αλλά μπροστά στα 32 δις που υποτίθεται θα λάβει η χώρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, δεν είναι τόσο παράλογο αίτημα να διεκδικήσει το εκπαιδευτικό κίνημα το μισό ή ακόμη και το ένα δις από αυτά τα λεφτά, έτσι ώστε να υπάρξει καλύτερη μόρφωση για τα παιδιά αλλά και μεγαλύτερη ασφάλεια για την υγεία 200.000 εκπαιδευτικών, ενός εκατομμυρίου μαθητών και δύο εκατομμυρίων γονέων τους, δηλ του 1/5 της ελληνικής κοινωνίας.

Βιβλιογραφία

ΕΛΣΤΑΤ. (2019, 10 31). Γενικά Λύκεια (σχ. πληθυσμός,μονάδες,προσωπικό) (Έναρξη-Λήξη) / 2017 . Ανάκτηση από ΕΛΣΤΑΤ: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SED23/-

ΕΛΣΤΑΤ. (2019, 10 31). Γυμνάσια (σχ. πληθυσμός,μονάδες,προσωπικό) (Έναρξη-Λήξη) / 2017. Ανάκτηση από ΕΛΣΤΑΤ: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SED21/-

ΕΛΣΤΑΤ. (2019, 10 25). Δημοτικά (σχ. πληθυσμός,μονάδες,προσωπικό) (Έναρξη-Λήξη) / 2017 . Ανάκτηση από ΕΛΣΤΑΤ: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SED12/-

ΕΛΣΤΑΤ. (2019, 10 31). Επαγγελματική Εκπαίδευση (σχολικός πληθυσμός, μονάδες, προσωπικό) (Έναρξη-Λήξη) / 2017 . Ανάκτηση από ΕΛΣΤΑΤ: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SED27/-

Ντούλας, Π. (2019, 11). ΝΤΟΥΛΑΣ ΜΙΣΘΟΛΟΓΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ. Ανάκτηση από academia: https://www.academia.edu/41212418/%CE%9D%CE%A4%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%91%CE%A3_%CE%9C%CE%99%CE%A3%CE%98%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%9A%CE%91_%CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%A9%CE%9D

Υπουργείο Παιδείας. (2013, 09 06). ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Ανάκτηση από https://edu.klimaka.gr/ekpaideytikoi/wrario-anatheseis/539-wrario-ergasias-ekpaidevtikwn

Υπουργείο Παιδείας. (2020, 08 27). 27-08-20 25 απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα για την έναρξη της νέας σχολικής και ακαδημαϊκής χρονιάς. Ανάκτηση από Υπουργείο Παιδείας: https://www.minedu.gov.gr/news/46124-25-apantiseis-se-kairia-erotimata-gia-tin-enarksi-tis-neas-sxolikis-kai-akadimaikis-xronias

1 Για την ακρίβεια, είναι 2,65-2,74 τμήματα ανά τάξη κατά μέσο όρο στα Γυμνάσια με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το έτος 2017-18 (ΕΛΣΤΑΤ, 2019). Το στρογγυλοποιώ προς τα πάνω (το «3») γιατί υπάρχουν και τα τμήματα που σπάνε (Πληροφορική, Τεχνολογία, Οικιακή Οικονομία, κ.ά.). Στα Γενικά Λύκεια ο αντίστοιχος αριθμός είναι 3-3,1 τμήματα ανά τάξη λόγω των περισσότερων επιλογών (ΕΛΣΤΑΤ, 2019). Στα ΕΠΑΛ είναι κάπως πιο σύνθετο το ζήτημα (ΕΛΣΤΑΤ, 2019) καθώς υπάρχουν και τα Τμήματα Τομέα και Ειδικότητας (όπως στα ΓΕΛ τα Προσανατολισμού), οι συνδιδασκαλίες, οι επιλογές, κ.ά. αλλά χάριν ευκολίας υπολογισμού υιοθετείται και εδώ το «3».

2 Μέσος όρος ωραρίου κάθε μόνιμου εκπαιδευτικού Δευτεροβάθμιας είναι περίπου το 20 (από 23 ως νέος μέχρι 18 ως παλιός) (Υπουργείο Παιδείας, 2013). Θα πρέπει βέβαια να συνυπολογιστεί και το ότι η πρόσληψη νέων αναπληρωτών συνεπάγεται αύξηση του μέσου όρου διδακτικού ωραρίου. Αυτό μπορεί να αντισταθμιστεί με τον αριθμό ωρών για κάθε τμήμα που είναι 32-35 ώρες.

3 Το ΜΚ1 είναι 1.092 ευρώ μικτά τον μήνα (Ντούλας, 2019), το ΜΚ2 στα 1.151 ευρώ, το ΜΚ3 στα 1.210 ευρώ, το ΜΚ4 στα 1.269, κ.ο.κ. (κάθε ΜΚ είναι 59 ευρώ επιπλέον μικτά). Σε αυτά πρέπει να προστεθούν και τυχόν επιδόματα (τέκνων και παραμεθορίου), οι εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, το επίδομα μη ληφθείσης αδείας και επίδομα ανεργίας το καλοκαίρι. Θα πρέπει όμως να αφαιρεθεί ο Φόρος Εισοδήματος ενώ ακόμη και οι ασφαλιστικές εισφορές είναι συχνά λογιστικές. Νομίζω ότι το 1.400 ευρώ τον μήνα επί 10 μήνες ως μέσος όρος είναι αρκετά υψηλό και «γενναιόδωρο» προς το Υπουργείο, οπότε δεν μπορεί αυτή η μελέτη να κατηγορηθεί για «τσιγγουνιά».

4 Χάριν ευκολίας υπολογισμών, δεν υπολογίζεται το όριο 22 στη Γ’ ΓΕΛ, ούτε το 25 (αντί για 27) στα ΕΠΑΛ.

5 Στην πραγματικότητα, είναι λιγότερα από 15.000 τμήματα, όμως όπως προαναφέρθηκε, αποφασίστηκε να ακολουθηθεί ο κανόνας «3 τμήματα ανά τάξη κατά μέσο όρο».

6 Συνυπολογίζεται και το επίδομα μη ληφθείσης αδείας και ταμείο ανεργίας, και άλλες παροχές.

7 Ερωτηματικό το διτάξιο καθώς εκεί μπορεί να προέκυπταν δύο τμήματα επιπλέον.

8 Γιατί το ωράριο των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας είναι μεγαλύτερο και το ωρολόγιο πρόγραμμα μαθητών μικρότερο με 6ωρο ανά ημέρα, οπότε μιλάμε για 22-23 ώρες την εβδομάδα ανά εκπαιδευτικό για τμήματα με 30 ώρες μαθήματος.

https://www.alfavita.gr/