Για το διδακτικό ωράριο

ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ-ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

     Για το διδακτικό ωράριο: Τι έχει συμφωνηθεί, τι διαδίδεται και τι τελικά ισχύει; Και πάνω απ’ όλα, εμείς τι κάνουμε;  Το παιχνίδι των διαρροών και των διαψεύσεων…

Τις προηγούμενες μέρες είχαμε για άλλη μία φορά δημοσιεύματα για επικείμενη αύξηση του διδακτικού ωραρίου, αυτή τη φορά ως απαίτηση των δανειστών προκειμένου να κλείσει η τρίτη αξιολόγηση. Το υπουργείο έσπευσε να διαψεύσει κατηγορηματικά ότι υπάρχει τέτοια πρόθεση, ωστόσο η πρόσφατη εμπειρία (για παράδειγμα των συντάξεων που δεν θα περικόπτονταν, της λαϊκής κατοικίας που θα προστατεύονταν, κτλ., κτλ.) διδάσκει ότι κάτι τέτοιο μάλλον περισσότερο θα πρέπει να μας ανησυχεί παρά να μας εφησυχάζει. Άλλωστε, η (νέα) αύξηση του ωραρίου έχει από καιρό συμφωνηθεί και το παιχνίδι των διαρροών και των διαψεύσεων έχει ακριβώς σαν στόχο την προετοιμασία του εδάφους για την οριστική εφαρμογή της. Αξίζει, λοιπόν, να θυμηθούμε ότι:

-        Στο τρίτο Μνημόνιο αναφέρεται ρητά ότι «οι αρχές, σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, θα επικαιροποιήσουν, έως τον Απρίλιο του 2016, την αξιολόγηση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που εκπόνησε ο ΟΟΣΑ το 2011», καθώς και ότι «δεσμεύονται να ευθυγραμμίσουν τον αριθμό διδακτικών ωρών ανά μέλος του προσωπικού, καθώς και την αναλογία μαθητών ανά τάξη και ανά εκπαιδευτικό, με τις βέλτιστες πρακτικές των χωρών του ΟΟΣΑ, το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2018» (Ν4336/2015, άρθρο 3, παρ. Γ.4.1).

-        Η έκθεση του ΟΟΣΑ του 2011, που μνημονεύεται παραπάνω, πρότεινε την αύξηση του εβδομαδιαίου διδακτικού ωραρίου του συνόλου των καθηγητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στις 22 ώρες, με πλήρη κατάργηση της προοδευτικής μείωσης ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας.

-        Στις ετήσιες εκθέσεις του για την εκπαίδευση στις χώρες-μέλη του, ο ΟΟΣΑ, χρησιμοποιώντας διάφορα «τερτίπια» (βλέπε παρακάτω), διατείνεται ότι οι Έλληνες εκπαιδευτικοί διδάσκουμε σημαντικά λιγότερες ώρες σε σχέση με τους συναδέλφους μας διεθνώς.

Πάνω απ’ όλα, όμως, μία νέα αύξηση του ωραρίου είναι πιθανή γιατί μόνο έτσι μπορούν να επιτευχθούν τα δυσθεώρητα πρωτογενή πλεονάσματα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα που έχει συμφωνήσει η κυβέρνηση με τους δανειστές. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η αύξηση του εβδομαδιαίου ωραρίου ακόμη και κατά μία ώρα για τους 60.000 εκπαιδευτικούς της τάξης επαρκεί για να εκμηδενιστούν όλες οι προσλήψεις αναπληρωτών στη Δευτεροβάθμια μέσω του τακτικού προϋπολογισμού. Σήμερα, ο ΟΟΣΑ έχει ήδη παραδώσει την ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος (την οποία το υπουργείο φρόντισε να κρατήσει κρυφή για μεγάλο χρονικό διάστημα) και αναμένεται η παράδοση της τελικής έκθεσης η οποία θα δρομολογήσει και τις εξελίξεις αναφορικά με το ωράριο. Το πότε αυτή θα υλοποιηθεί ή το ποια μορφή θα έχει (αν θα είναι οριζόντια, αν θα στοχεύσει κυρίως στο ωράριο των παλαιότερων εκπαιδευτικών, αν θα αυξηθούν τα απαιτούμενα χρόνια για να αλλάξει κάποιος κλιμάκιο ωραρίου, κτλ.) είναι ερωτήματα των οποίων οι απαντήσειςεξαρτώνται από τη γενικότερη πολιτική και δημοσιονομική συγκυρία αλλά και από τα δικά μας αντανακλαστικά. 

Τι ισχύει στην πραγματικότητα για το ωράριο (και όχι μόνο για αυτό)

Επικοινωνιακά, το έδαφος για την αύξηση του διδακτικού ωραρίου έχει στρωθεί εδώ και χρόνια με τα μονότονα επαναλαμβανόμενα δημοσιεύματα που επιχειρούν να εμφανίσουν τους Έλληνες εκπαιδευτικούς ως τους «τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας». Τα «καύσιμα» για αυτή την επίθεση λάσπηςταπαρέχει –ποιος άλλος;- ο ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τον οποίο διδάσκουμε μόλις 528 ώρες ετησίως έναντι 663 (στην Κατώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) και  629 ωρών (στην Ανώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) των συναδέλφων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βέβαια, αυτό που εντέχνως παραλείπεται να αναφερθεί είναι ότι η συγκεκριμένη απόκλιση δεν οφείλεται στο μικρό εβδομαδιαίο διδακτικό ωράριο –κάθε άλλο – αλλά στην εξεταστικολαγνεία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ας τα ξεκαθαρίσουμε λοιπόν:

-        Το μέσο εβδομαδιαίο διδακτικό ωράριο στην Ελλάδα είναι 20,5 ώρες, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 20. Μάλιστα, το μέγιστο ωράριο των 23 ωρών είναι ένα από τα μεγαλύτερα πανευρωπαϊκά, καθώς μόνο στη Γερμανία (28 ώρες), στη Φινλανδία, στο Βέλγιο και στην Κύπρο (24 ώρες) συναντάμε εκπαιδευτικούς που διδάσκουν εβδομαδιαίως περισσότερες ώρες από έναν Έλληνα καθηγητή με λιγότερα από έξι χρόνια υπηρεσίας. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι παραπάνω ώρες διδασκαλίας συνοδεύονται από υψηλότερες αποδοχές ή μικρότερο αριθμό μαθητών ανά τάξη.

-        Οι εργάσιμες εβδομάδες είναι 39 στη χώρα μας, έναντι 38 του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το περίφημο δίμηνο των καλοκαιρινών διακοπών συναντάται, εκτός από την Ελλάδα, στην Αυστρία (2,5μήνες), το Βέλγιο, την Κύπρο, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Πολωνία, την Ισπανία και τη Β. Ιρλανδία, ενώ στις υπόλοιπες χώρες οι διακοπές είναι διάσπαρτες κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους (δείτε ΚΕΜΕΤΕ, 2010, σσ. 7-10).

-        Οιετήσιες ημέρες διδασκαλίας είναι πράγματιλιγότερες (153 έναντι 176), αυτό ωστόσο οφείλεται αποκλειστικά στην σχεδόν δίμηνη μετατροπή των σχολείων σε εξεταστικά κέντρα κατά τις περιόδους του Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου. Αυτός είναι και ο βασικός παράγοντας που συμβάλει στοναεμφανίζονται οι Έλληνες εκπαιδευτικοί ότι διδάσκουν λιγότερο του διεθνούς μέσου όρου ετησίως.

-        Ακόμη και ο ΟΟΣΑ παραδέχεται ότι ο συνολικός χρόνος που περνούν οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο στην Ελλάδα είναι σημαντικά μεγαλύτερος του διεθνούς μέσου όρου (1.170 ώρες έναντι 1.030). Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί επίσης ότι οι Έλληνες εκπαιδευτικοί μετά την αποχώρησή τους από το σχολείο επιφορτίζονται με ένα μεγαλύτερο φόρτο εργασίας σε όρους προετοιμασίας, διόρθωσης γραπτών και εργασιών, κ.α., εξαιτίας της ενασχόλησής τους με άσχετα προς το αντικείμενο της διδασκαλίας καθήκοντα (γραμματειακής υποστήριξης) κατά την παραμονή τους σε αυτό.

-        Τέλος, ένα ζήτημα για το οποίο σπάνια γίνεται λόγος είναι η μισθολογική απαξίωση, καθώς όποιον μισθολογικό δείκτη και αν επιλέξει κανείς είναιξεκάθαροότι οι Έλληνες εκπαιδευτικοί κατατάσσονταιστους χειρότερα αμειβόμενους πανευρωπαϊκώς.

Εβδομαδιαίο Ωράριο Διδασκαλίας και Κατώτατος Μισθός στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Χώρα	Εβδομαδιαίο ωράριο διδασκαλίας			Ετήσιος κατώτατος μισθός
	Ελάχιστο	Μέγιστο	Μέσο	Κατώτατος Ονομαστικός μισθός	Κατώτατος μισθός σε Ισοδύναμα Αγοραστικής Δύναμης (ΡΡS)	Κατώτατος μισθός ως % του κατά κεφαλήν ΑΕΠ
Ελλάδα	18	23	20,5	12.424,5	14.608,2	75,3
Βέλγιο*	20	24	22	31.434,8	27.902,8	88,3
Γερμανία	21	28	24,5	47.948,4	45.705,2	140,2
Ισπανία	20	20	20	33.480,0	37.200,0	148,8
Γαλλία	15	18	16,5	28.119,6	24.878,4	87,6
Ιταλία	18	18	18	25.731,5	25.537,3	97,1
Κύπρος	18	24	21	26.397,0	29.665,2	125,7
Λετονία	21	21	21	4.565,5	6.749,0	39,7
Λιθουανία	18	18	18	3.811,4	6.266,2	32,3
Λουξεμβούργο	21	21	21	81.249,3	67.085,7	95,7
Μάλτα	20	20	20	19.117,2	24.487,2	107,4
Αυστρία	20	22	21	33.756,6	30.212,6	88,6
Πορτογαλία	14	22	18	21.999,6	28.246,4	135,8
Σλοβενία	19	20	19,5	17.202,5	21.429,4	98,3
Σλοβακία	22	22	22	6.881,6	10.120,0	50,6
Φινλανδία	16	24	20	35.882,6	29.052,4	96,2
Κροατία	18	20	19	8.690,4	13.717,2	85,2
Ουγγαρία	22	22	22	6.446,4	11.123,2	63,2
Ρουμανία	16	18	17	3.391,2	6.829,5	47,1
Μέσος όρος Ε.Ε.	18,8	21,2	20	24.228,1	24.789,3	90,4
*Μέσος όρος και για τις τρεις κοινότητες.Σημείωση: Τα μισθολογικά δεδομένα αναφέρονται στη σχολική χρονιά 2013-14 και αφορούν την Κατώτερη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.Πηγές: ΔίκτυοΕυρυδίκη, Eurostat, Eurydice, 2015. The Teaching Profession in Europe: Practices,Perceptions, and Policies.

Και τώρα τι κάνουμε;

Καταρχάς, να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια του κλάδου απέναντι στα κάθε λογής «παπαγαλάκια» του κοινωνικού κανιβαλισμού, επικαλούμενοι την πραγματικότητα της εργασιακής και μισθολογικής εξουθένωσης του κλάδου, την δραματική πραγματικότητα της υποχρηματοδότησης και της έλλειψης υποδομών, την άμεση ανάγκη δραστικής μείωσης – αντί αύξησης – του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα. Και να μην ξαναπέσουμε στην παγίδα του εφησυχασμού, όπως το 2013, διαμηνύοντας, με αρχή την απεργία της 14^ης Δεκέμβρη, ότι δε θα ανεχθούμε καμία αύξηση είτε του διδακτικού είτε του εργασιακού ωραρίου, ότι δε θα ανεχθούμε να πεταχτούν οι συνάδελφοι μας αναπληρωτές στο δρόμο και να μεταβληθούμε σε «περιπλανώμενους Ιουδαίους» προκειμένου να καταφέρουμε να συμπληρώσουμε ωράριο σε τρία και τέσσερα σχολεία. Και να προετοιμαστούμε για ένα μεγάλο και δύσκολο αγώνα για να μείνουν σχέδια επί χάρτου αυτές και οι υπόλοιπες αντιδραστικές αλλαγές που εξυφαίνονται για την δημόσια εκπαίδευση.