Κατάργηση ΦΠΑ στην Κύπρο: μειώσεις τιμών, ανακούφιση πολιτών

 Η κατάργηση ΦΠΑ στην Κύπρο τέθηκε σε ισχύ ένα μήνα πριν, σε μια προσπάθεια να ανακουφιστούν τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά.

Μηδενίζοντας το ΦΠΑ σε βασικά προϊόντα 

Στις 2/5/ 2023 το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου ενέκρινε το διάταγμα του υπουργού Oικονομίας που πρότεινε την κατάργηση του ΦΠΑ στην Κύπρο. Το μέτρο τέθηκε σε ισχύ ήδη από τις 5/5/2023, ημερομηνία δημοσίευσης του ΦΕΚ, ενώ είναι προσωρινό. Ισχύει για 6 μήνες, ως την 31η Οκτωβρίου 2023. Ανάλογα με την ανταπόκριση της αγοράς το μέτρο δύναται να επεκταθεί για ένα επιπλέον εξάμηνο. Παράλληλα, θα διενεργούνται έλεγχοι, ώστε να διαπιστωθεί πως δε θα καρπωθούν τα οφέλη από τη μείωση των τιμών οι έμποροι και οι επιχειρηματίες.

Το μέτρο αυτό έρχεται ένα χρόνο μετά την τροποποίηση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2022/542. Σύμφωνα με αυτή, τα κράτη μέλη της ΕΕ δύναται να προχωρούν σε μείωση ή μηδενισμό του ΦΠΑ σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης. Η Κομισιόν είχε ενημερώσει ήδη από πέρσι την Κύπρο, αλλά και άλλα κράτη πως μπορούν να προχωρήσουν σε ορισμένες φορολογικές ελαφρύνσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις των τιμών. Η πανδημία και η εισβολή στην Ουκρανία έφεραν ανατροπές στο διεθνές εμπόριο, παρασύροντας τις τιμές πρώτων ειδών ανάγκης. Ωστόσο, παρά τις υποδείξεις της Κομισιόν, οι μόνες χώρες που προχώρησαν σε μηδενισμό του ΦΠΑ ήταν η Ισπανία και η Πορτογαλία, με την Κύπρο να ακολουθεί.

Έτσι, από 5/5/2023 η κατάργηση του ΦΠΑ στην Κύπρο είναι γεγονός για βασικά προϊόντα. Μηδενίστηκε, λοιπόν, το ΦΠΑ στο ψωμί, το γάλα, τις παιδικές τροφές και πάνες, τα προϊόντα γυναικείας υγιεινής και τις πάνες ενηλίκων. Το δημοσιονομικό κόστος από την εφαρμογή του μέτρου ανέρχεται στα 11 εκατομμύρια ευρώ.

Το παράδειγμα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας 

Η κατάργηση του ΦΠΑ στην Κύπρο δεν ήταν μια πρωτιά του νησιωτικού κράτους. Η πρώτη χώρα που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της Κομισιόν ήταν η Ισπανία. Έτσι, από τις αρχές του τρέχοντος έτους, η Ισπανία μηδένισε το ΦΠΑ (από 4% που ήταν) σε βασικά είδη διατροφής, όπως το ψωμί, το γάλα, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά. Επιπλέον, μείωσε το ΦΠΑ στο λάδι και τα ζυμαρικά από 10% σε 5 %. Τα μέτρα δεν συμπεριλαμβάνουν το κρέας και το ψάρι. Η μείωση του ΦΠΑ επεκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως το ρεύμα. Έτσι, για επιπλέον 6 μήνες η φορολογική επιβάρυνση για το ρεύμα θα είναι 5% αντί 10%. Τέλος, η ισπανική κυβέρνηση παρατείνει το πάγωμα των ενοικίων και των εξώσεων. Τα μέτρα θα κοστίσουν 45 δις κι είναι μια προσπάθεια να ανακουφιστούν τα ευάλωτα νοικοκυριά. Η άνοδος του πληθωρισμού, η μετα-πανδημική κρίση και ο πόλεμος της Ουκρανίας διαμορφώνουν μια ζοφερή οικονομική πραγματικότητα για μεγάλο μέρος της ισπανικής κοινωνίας, ωθώντας την κυβέρνηση σε δραστικά μέτρα.

Το ισπανικό παράδειγμα ακολούθησε και η όμορη Πορτογαλία. Από τον Απρίλιο του 2023 και για 6 μήνες η Πορτογαλία μειώνει το ΦΠΑ σε 0% από 6% σε μια λίστα 48 βασικών ειδών. Σε αυτή περιλαμβάνονται το ψωμί, το γάλα, το ρύζι και η ντομάτα. Σύμφωνα με δηλώσεις του Πορτογάλου Πρωθυπουργού η μείωση του ΦΠΑ αποδίδει, μια και παρουσιάστηκε μείωση της αξίας του βασικού καλαθιού του νοικοκυριού κατά σχεδόν 8 % μέσα σε ένα μήνα.

Η Ελλάδα μεταξύ των χωρών με τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές

Η κατάργηση ΦΠΑ στην Κύπρο χαιρετίστηκε με αισιοδοξία. Τι γίνεται, όμως, στην Ελλάδα; Όσον αφορά τα τρόφιμα, η Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές. Έτσι, κατατάσσεται 6η μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με τον υψηλότερο ΦΠΑ. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί οι άλλες χώρες -ιδιαίτερα αυτές της δυτικής Ευρώπης- έχουν χαμηλό συντελεστή στα είδη πρώτης ανάγκης. Ενώ, δηλαδή, εκεί ο ΦΠΑ κυμαίνεται μεταξύ 4-7%, στην Ελλάδα διπλασιάζεται ή τριπλασιάζεται, φτάνοντας το 13 %.

Στην Ελλάδα, λοιπόν, βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί, το γάλα, τα λαχανικά, αλλά και οι παιδικές πάνες έχουν ΦΠΑ 13 %. Φάρμακα και βιβλία έχουν συντελεστή 6%. Η Ελλάδα, βέβαια, έχει μια οξύμωρη πρωτιά: είναι πρωταθλήτρια στο ΦΠΑ των προϊόντων περιόδου. Ενώ, δηλαδή, άλλες χώρες, όπως η Σκωτία, διανέμουν δωρεάν ή μειώνουν το ΦΠΑ, στη χώρα μας ανέρχεται στο 24%. Ένα βασικό είδος για εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια φορολογείται σαν είδος πολυτελείας, όπως το αλκοόλ ή τα καλλυντικά.

Η ξέφρενη ανοδική πορεία των τιμών πλήττει τα ευάλωτα νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη. Η κατάργηση του ΦΠΑ στην Κύπρο ίσως είναι ένα παράδειγμα. Ότι ακόμη κι ένα μικρό κράτος, με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, κάποιες φορές πρέπει να σκύβει στον πολίτη του που αγκομαχά πάνω από ένα καλάθι σούπερ-μάρκετ.

 Πηγές: 

Νεοφύτου, Ν. (2023). Την προσωρινή κατάργηση του ΦΠΑ να την επωφεληθούν οι καταναλωτές. Ανακτήθηκε από: www.dialogos.com.cy (τελευταία πρόσβαση: 21/06/2023)

Κύπρος: Προχωρά η κατάργηση ΦΠΑ σε είδη πρώτης ανάγκης. (2023). Ανακτήθηκε από: www.city.sigmalife.com (τελευταία πρόσβαση: 21/06/2023)

Κύπρος: Μηδενικός ΦΠΑ σε βασικά είδη για την αντιμετώπιση της ακρίβειας. Οικονομικός Ταχυδρόμος. Ανακτήθηκε από: www.ot.gr (τελευταία πρόσβαση: 20/06/2023)

Η ισπανική κυβέρνηση καταργεί τον ΦΠΑ σε βασικά είδη και “παγώνει” τα ενοίκια [μεταξύ άλλων]. (2022). Ανακτήθηκε από: www.city.sigmalife.com (τελευταία πρόσβαση: 21/06/2023)

Πορτογαλία: Μείωσε τις τιμές η κατάργηση του ΦΠΑ στα βασικά τρόφιμα. (2023). Ανακτήθηκε από: www.circogreco.gr (τελευταία πρόσβαση: 21/06/2023)

ΙΕΛΚΑ: Η Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ευρώπη. (2021). Ανακτήθηκε από: www.newmoney.gr (τελευταία πρόσβαση: 21/06/2023)

https://www.maxmag.gr/